Bogata historia chińskiej ceramiki sięga wielu tysięcy lat. Najwspanialsze dzieła są czczone i podziwiane na całym świecie za ich zawiłe piękno, kunszt wykonania i pochodzenie. Tutaj możesz przeczytać fascynującą historię chińskiej ceramiki na przestrzeni wieków.
Chińska ceramika- wprowadzenie
Podobnie jak kultura i historia samych Chin, historia chińskiej ceramiki jest niezwykle fascynującą opowieścią sięgającą przeszłych tysiącleci. Historię Chin można poznać między innymi dzięki ceramice odkrywanej przez archeologów i analizowanej przez antropologów.
Od tysięcy azjatycka porcelana, a zwłaszcza chińska ceramika, oczarowuje wszystkich którzy mają z nią do czynienia. Kolekcjonerzy doceniają jej zawiłość, detale oraz niebywałe zdolności techniczne którymi wyróżnili się np. chińscy artyści.
Chińska ceramika przybiera wiele form. Różnice między obiektami zależą od stylu i preferencji dynastycznych, dostępnych materiałów, technologii i umiejętności oraz od tego dla kogo został wykonany dany obiekt. Między innymi z tych powodów chińska ceramika i wszystkie rodzaje ceramiki orientalnej są tak wysoko cenione przez wymagających kolekcjonerów na całym świecie.
Wyrażenie „ceramika chińska” obejmują bardzo szeroką gamę antyków. Od cegieł i płytek używanych do budowy przez pierwsze prymitywne ludy, przez ręcznie robione naczynia, aż po wspaniałe niebiesko-białe wazony z dynastii Ming i oszałamiającą porcelanę chińską wytwarzaną zarówno na dwór cesarski, jak i na ogromny rynek eksportowy.
Nie ma innego miejsca na świecie, gdzie ceramika ma takie znaczenie jak w Chinach. Dodatkowo warto pamiętać, że wpływ chińskiej ceramiki na ceramikę europejską był niezwykle ważny.
Różne rodzaje chińskiej ceramiki
Istnieje wiele różnych rodzajów chińskiej ceramiki. Każdy typ można dalej podzielić na kategorie według czynników takich jak wiek, pochodzenie geograficzne czy temperatura wypalania w piecu.
Porcelana jest dominującym i najbardziej prestiżowym rodzajem antycznej chińskiej ceramiki. Jest poszukiwana ze względu na swoją delikatność, wytrzymałość i różnorodność kolorów.
Pod względem geograficznym i geologicznym chińską ceramikę można podzielić na dwie nadrzędne kategorie – północną i południową – a różnice są fascynujące. W rzeczywistości Chiny składają się z dwóch mas lądowych, z których każda różni się geologicznie od drugiej. Te dwie masy lądowe utworzyły połączenie, które znajduje się między rzekami Żółtą i Jangcy. Kontrasty geologicznie oznaczają, że chińska ceramika z północy może znacznie różnić się od chińskiej ceramiki z południa.
Na północy kraju brakuje materiału potrzebnego do produkcji wysokiej jakości porcelany, stąd stała się centrum ceramiki. Południe kraju ma wystarczające złoża tlenku potasu i tlenku glinu dzięki czemu historycznie stało się ośrodkiem produkcji wysokiej jakości porcelany. Ponadto piece północne wykorzystywały głównie węgiel, podczas gdy piece południowe wykorzystywały różne rodzaje drewna w trakcie opalania. Ta różnica pozwalała choćby i na dokładniejszą kontrolę temperatury pieca.
Warto również zauważyć, że chińską ceramikę można dalej sklasyfikować jako guanyao- porcelanę wytwarzaną w cesarskich piecach dla dworu królewskiego. Drugi rodzaj to minyao- komercyjna chińska ceramika wytwarzana dla ludu.
Sygnatury na chińskiej porcelanie- czym właściwie są i jak je czytać?
Podczas omawiania chińskiej ceramiki jednym z najciekawszych tematów są sygnatury. Znane jako „znaki panowania”, były popularne od wczesnej dynastii Ming (około początku XV wieku) aż do końca dynastii Qing. Teoretycznie znak wskazuje, w której dynastii dzieło zostało wykonane i za panowania którego cesarza. W praktyce znaki na chińskiej porcelanie to tylko jedna z wielu wskazówek potrzebnych do prawidłowego uwierzytelnienia pochodzenia i wartości porcelany.
Położenie sygnatury zależy od obiektu na którym jest wykonywana. Sygnatury chińskiej porcelany zwykle znajdują się na podstawie. Najwcześniejsze znaki panowania przypisywane cesarzom dynastii Ming (Yongle, Xuande i Chenghua) były ryte na wewnętrznej stronie naczyń. Późniejsze znaki zwykle znajdują się na spodzie.
Znaki panowania na chińskiej ceramice składają się z czterech lub sześciu znaków. Są pisane pionowo w kolumnach w jednym z dwóch bardzo różnych stylów – kaishu (zwykłym pismem) lub zhuanshu (pismem pieczęciowym).
Każdy kolekcjoner chińskich antyków musi pamiętać, że chińskie sygnatury na ceramice są często podrabiane. Zawsze warto porozmawiać z ekspertami, którzy mogą zdecydować czy sygnatura jest prawdziwa i czy poziom wykonania obiektu pasuje do okresu, na który wskazują ideogramy. Dodatkowo należy pamiętać że na przestrzeni historii Chińscy artyści często kopiowali dawne oznaczenia z czci i szacunku dla artystów przeszłych pokoleń. Dla przykładu- niczym nadzwyczajnym jest znalezienie porcelanowego obiektu z dynastii Qing, który posiada sygnaturę wskazującą na panowanie wcześniejszej dynastii Ming. Tak też należy pamiętać, że sama sygnatura nie świadczy o wieku obiektu. Jedynie holistyczna analiza cech wybranego przedmiotu, może pozwolić na przybliżone datowanie przedmiotu.
Chińska ceramika od prehistorii do XX wieku naszej ery
Najstarsze znalezione fragmenty chińskiej ceramiki zostały znalezione w chińskiej prowincji Jiangxi i są datowane na okres sprzed 20 000 lat. Od połowy późnego neolitu wiele wczesnych kultur rolniczych (np. Yangshao i Longshan) wytwarzało wysoce dekoracyjne naczynia gliniane. Najczęściej miały one formę słojów ozdobionych geometrycznymi wzorami.
Późniejsi artyści z dynastii Shang (przypadającą na epokę brązu) wytwarzali chińską prostą szkliwioną ceramikę, a w okresie ok. VIII-III w. p.n.e. bardzo twarde naczynia wypalane w bardzo wysokich temperaturach. Wiele z tych naczyń miało proste zdobienia wytwarzane na przykład za sprawą odciskania wzorów przy użyciu sznurków.
Niewątpliwie najbardziej znanym przykładem chińskiej ceramiki z tamtego okresu jest ponad osiem tysięcy żołnierzy Terakotowej Armii (wraz z innymi figurami przedstawiającymi rydwany, konie zaprzęgowe i kawaleryjskie, postacie biurokratów, muzyków czy akrobatów). Obiekty te przedstawiały wojska oraz dwór pierwszego cesarza Qin, które miały towarzyszyć mu w grobowcu.
Sugeruje się , że pierwsze dowody na to że chińska produkcja ceramiki była zarówno formą sztuki, jak i rzemiosłem, pochodzą z czasów drugiej cesarskiej dynastii Han (202 p.n.e. – 220 n.e.). Ale to w czasach dynastii Tang (618 r. – 906 r.) produkcja chińskiej ceramiki stała się bardziej wyrafinowana. Artyści Tang eksperymentowali z różnymi temperaturami wypalania, a także nowymi i fascynującymi barwnikami czy glazurami. W wyniku tych eksperymentów powstał na przykład styl „sancai”, seladonowe obiekty zwane „qingci” oraz biała porcelana z rejonów Hebei i Hunan. Porcelana seladonowa cieszyła się tak wielką popularnością, że wkrótce rozpoczął się jej eksport do Korei, Japonii a nawet Egiptu.
W 851 roku słynny arabski podróżnik Suleiman jako jeden z pierwszych obcokrajowców wspomniał o chińskiej ceramice w swoich zapiskach, gdzie napisał: „Mają w Chinach bardzo delikatną glinę, z której robią wazony, które są przezroczyste jak szkło; widać przez nie wodę”
Chińska ceramika- od Jingdezhen do czasów współczesnych
Za panowania cesarza Zhenzonga z dynastii Song miasto Jingdezhen stało się centrum produkcji chińskiej ceramiki i pozostało nim przez tysiąc lat. Przez okres panowania dynastii Song i Yuan powstały ogromne ilości najpiękniejszej chińskiej ceramiki, bogato zdobionej eleganckimi wzorami, często nawiązującymi do codziennego życia chińczyków oraz piękna natury.
Słynna na całym świecie niebiesko-biała ceramika chińska, wyprodukowana po raz pierwszy za panowania dynastii Yuan osiągnęła estetyczne wyżyny w czasach dynastii Ming. Chociaż styl, dekoracja i kształt zmieniały się wraz z kolejnymi cesarzami Ming, jakość chińskiej ceramiki produkowanej w tym okresie prawdopodobnie nigdy nie została doścignięta.
To właśnie w czasach dynastii Ming Chiny przeszły na gospodarkę rynkową, a piece w Jingdezhen produkowały chińską ceramikę na bezprecedensową skalę, zarówno na eksport, jak i na dwór cesarski. Przykładowo jedno cesarskie zamówienie na porcelanę opiewało na 450 000 sztuk.
Gdy dynastia Ming ustąpiła miejsca dynastii Qing, produkcja chińskiej ceramiki została dodatkowo wzbogacona o rozwój „pięciokolorowej” porcelany znanej jako „wucai”. Burzliwe ostatnie lata panowania Qing – ostatniej chińskiej dynastii cesarskiej – zbiegły się w czasie ze spadkiem jakości chińskiej ceramiki. Niestabilność polityczna zebrała nieuniknione żniwo w świecie sztuki i kultury.
