Tysiąc lat zanim Europejczycy nauczyli się wytwarzać porcelanę, Chińczycy produkowali wyśmienite przykłady tego, co nazywano taoci. Taoci można przetłumaczyć dwójnasób. Słowo może oznaczać „ceramikę” lub „porcelanę”. Chińskie wyroby z gliny i kamionki, które nie posiadają zwartej struktury, uznaje się ogólnie za „ceramikę”. „Porcelana” odnosi się do wyrobów z gliny i kamionki wypalanych w wyższych temperaturach z bardziej zwartą strukturą. Ponieważ tradycyjna chińska porcelana rozwijała się przez wiele setek lat, ważne jest, aby stosować zarówno konwencjonalne techniki identyfikacyjne jak i najnowszą wiedzę dotyczą porcelany. Dzięki temu artykułowi dowiesz o specyficznych okresach w rozwoju chińskiej porcelany.
Chińska porcelana w Dynastii Tang
W dynastii Tang, celadon i biała porcelana były nieglazurowane i najczęściej miały kształt kulisty oraz płaskie dno. W miarę upływu czasu zaczęto produkować niewielką liczbę naczyń z podstawkami, a wypalanie po glazurowaniu stało się bardziej powszechne. Typowe formy z okresu dynastii Tang obejmują naczynia zoomorficzne, wielodziobowe misy, naczynia z płatkowymi rantami, porcelanę sancai lub trójkolorową oraz naczynia plecione. Najczęstsze ozdoby obejmują motywy takie jak smoki i feniksy, wyryte wzory kwiatowe i figuralne, wzory geometryczne.
Porcelana za czasów Północnej i Południowej Dynastii Song
Ceramikę dynastii Song kojarzymy szczególnie z błyszczącymi glazurami oraz naciskiem na prostotę formy. Dekoracja w tego okresu była oszczędna, ale mogła być zarówno wytłaczana, wyciskana jak i rzeźbiona. Pewną ilość malowanych zdobień wykonywano w Cizhou (obecnie Handan) w prowincji Hebei. Szacuje się, że relatywnie duża liczba egzemplarzy przetrwała dzięki szacunkowi, jakim obdarzano wyrób z czasów dynastii Song. Główne odmiany ceramiki z tego okresu to: Ru, Guan, Ge, Ding, Longquan, Jun, Jian, Cizhou i Yingqing. Za najbardziej charakterystyczny dla tego okresu rodzaj naczyń uznaje się typ Longquan. Jego cechami charakterystycznymi są półprzezroczysta zielonkawa glazura oraz wyraźnie widoczna krakelura.
Ceramika w okresie dynastii Yuan
Mongolska okupacja przyniosła ze sobą wiele zniszczeń, ale jednocześnie uwolniła Chiny od statycznych tradycji i technik późnej dynastii Song. Dzięki temu pojawiło się wiele innowacji, zarówno w malarstwie, jak i w sztukach dekoracyjnych do których należy chińska porcelana. Północ kraju nie była już miejscem postępu, a głównym centrum aktywności ceramicznej stało się południe. Północne tradycje wytwarzania ceramiki Jun i Cizhou kontynuowano w Jin i Yuan, wprowadzając wiele nowości. Nowe kształty obejmowały ciężkie, szerokowylotowe słoje, czasem ozdobione śmiałymi rzeźbieniami pod czarną lub brązową glazurą lub malowane w dwóch lub trzech kolorach. Te nowości i technika malowania na glazurze, już rozwijające się w czasach dynastii Jin, przygotowały grunt pod trzy- i pięciokolorowe wyroby z okresu dynastii Ming.
Chińska porcelana dynastii Ming
W wyniku powstania ludowego zakończyło się panowanie mongolskiej dynastii Yuan a władzę objął cesarz Hongwu- pierwszy z dynastii Ming. Kiedy kraj podniósł się z morderczych walk, sztuka garncarska nabrała nowego życia choć w nieco zmienionych warunkach. Wyroby Song wypadły z łask, a stare fabryki popadły w zapomnienie. Sława i znaczenie wielkiego miasta porcelany Jingdezhen, w pobliżu jeziora Boyang w prowincji Jiangxi, przyćmiły całą resztę. Tamtejsza fabryka cesarska została odbudowana i zreorganizowana, aby zaopatrywać dwór w nową porcelanę. Podstawowym produktem Jingdezhen była delikatna biała porcelana, dzięki której porcelana stała się powszechnie używanym słowem. Ze względu na charakterystykę produkcji wyroby nadawały się do malowanych dekoracji. Moda na malowaną porcelanę szybko zastąpiła stare zamiłowanie Song do monochromów.
Porcelana zastąpiła kamionkę jako najpopularniejsze medium, a dekoracje polichromowane stały się szeroko stosowane. Największą pojedynczą grupą porcelany Ming jest ta malowana na niebiesko podszkliwnie. Znaczna część użytego pigmentu importowano ze źródeł bliskowschodnich. Dostawy tego tak zwanego błękitu mahometańskiego (huihui qing), który pochodził z dystryktu Kashān w Persji, nie zawsze były osiągalne. W XVI wieku opracowano więc metody rafinacji rodzimego kobaltu.
Dynastia Qing
Wraz z dynastią Qing rozpoczęła się w Europie wielka moda na porcelanę. Osiągnęła ona swój szczyt w pierwszej połowie XVIII wieku. Na Zachodzie powszechnych jest wiele odmian wyrobów Qing. Wyroby tej dynastii różnią się w większości od tych z okresu Ming w dość charakterystyczny sposób. Wyrobnicy mieli swoje medium pod niemal całkowitą kontrolą, a ich dzieła są znacznie dokładniej wykończone. Ich finezja ostro kontrastuje ze zmaganiami garncarzy w Europie. Tam produkcja porcelany wyłoniła się za sprawą eksperymentów dopiero w XIX wieku. Listy napisane w 1712 i 1722 przez jezuickiego misjonarza, który spędził kilka lat w Jingdezhen, odnotowują, że niektóre elementy produkcji porcelany Qing obsługiwało aż 70 mężczyzn, z których każdy miał niewielki udział w końcowym efekcie. Miał to być jeden z powodów, dla których wiele wyrobów Qing okazuje się być pozbawionymi świeżości i spontaniczności dekoracji Ming.
Wyrobnicy Jingdezhen, będącego głównym ośrodkiem wytwarzania chińskiej porcelany, otrzymywali stałe wsparcie od pałacu cesarskiego. Miało to miejsce za panowania Kangxi (1662–1722), Yongzheng (1723–35) i Qianlong (1736–95). W szczególności cesarz Kangxi był mecenasem sztuki na znaczną skalę.
